Niezwykłe zdjęcia z wyprawy na Grenlandię z 1912 roku

Ekspedycję polarną odbywającą się sto lat temu zwykle możemy podglądać jedynie na czarno-białych fotografiach. Przychodzą tutaj na myśl kultowe zdjęcia kapitana Scotta w lodowej jaskini czy Endurance Shackletona uwięzionego w lodzie. Jednakże niedługo po tym, jak kapitan Scott zginął na Antarktydzie, ze Szwajcarii wyruszyła niskobudżetowa ekspedycja, która miała ze sobą kolorowe materiały światłoczułe. 

 

 

fot. Wilhelm Jost

 

 

 

 

Czterech naukowców kierowanych przez szwajcarskiego meteorologa Alfreda de Quervaina (1879-1927), postawiło sobie za cel dokonanie pierwszego przejścia z zachodu na wschód pokrywy lodowej środkowej Grenlandii. Udało im się tego dokonać w czerwcu i lipcu 1912 roku. Pokonali 640 kilometrów w 31 dni, jadąc na nartach za trzema psimi zaprzęgami. 

 

Podczas tej wyprawy nikt nie wpadł do szczeliny, nie zamarzł na śmierć ani nie ucierpiał nawet wskutek odmrożenia palców. Niektórym członkom wyprawy udało się nawet przytyć przed powrotem do domu jesienią tego samego roku. A po drodze dokumentowali przebieg ekspedycji na kolorowych fotografiach. 

 

Podobnie jak inni fotografowie polarni tamtych czasów, eksperymentowali z procesem fotograficznym znanym jako autochrom. Była to technika sitodruku opracowana przez braci Lumiere z Lyonu we Francji, którzy wprowadzili ją na rynek w 1907 roku. Takie płyty autochromatyczne były najpopularniejszym sposobem na uzyskanie kolorowych zdjęć, aż do czasu wprowadzenia kolorowych filmów w latach trzydziestych XX wieku. 

 

Fotografem tej ekspedycji był Wilhelm Jost, zawodowo będący nauczycielem fizyki. Wyniki jego pracy były różne - niekiedy jego natywnie kolorowe zdjęcia odbiegały jakością od pokolorowanych czarno-białych odbitek. Jednakże mimo to najprawdopodobniej okazał się autorem pierwszej opublikowanej kolorowej fotografii pokazującej Arktykę. Jedno z wykonanych przez niego zdjęć przedstawiających wschód słońca zdobiło tytułową stronę książki autorstwa przywódcy tej ekspedycji, która została wydana w 1914 roku. 

 

 

 

Tworzenie kolorowych zdjęć nie stanowiło jedynie hobby szwajcarskiej ekipy. Jak wiele wcześniejszych i późniejszych ekspedycji, zorganizowanie takiego przedsięwzięcia wiązało się z zaciągnięciem sporych długów, które mieli nadzieję spłacić, wygłaszając liczne publiczne wykłady czy tworząc ilustrowane slajdy. Kolorowe zdjęcia miały więc zwiększyć atrakcyjność przywiezionych i dystrybuowanych materiałów. 

 

Co jednak, gdyby zdjęcia przywiezione przez Wilhelma Josta nie byłyby wystarczająco dobre? Opracowano plan B. W takiej sytuacji miało dojść do pokolorowania czarno-białych odbitek przez fachowca z Zurychu - Wilhelma Hellera. Był on profesjonalnym retuszerem, i jak się okazało, rzeczywiście koniecznie było skorzystanie z jego pomocy. 

 

Praca Josta i Hellera przyniosła skutek. Przywódcy ekspedycji nie tylko udało się spłacić długi, ale jego dwie książki z wyprawy zostały później nawet przedrukowane w języku niemieckim wraz z sześćdziesięcioma kolorowymi planszami. To też jest zresztą pierwszy taki przypadek dla fotografii polarnej. 

 

Aby uczcić 110. rocznicę owej ekspedycji z 1912 roku, niedawno została opublikowana książka zawierająca jeszcze szerszy wybór kolorowych zdjęć. Dodatkowo znajduje się w niej pierwsze angielskie tłumaczenie opisu wyprawy.