Lensbaby

Fotografowie, znudzeni doskonałością swoich obiektywów, poszukują nowych środków wyrazu, dających możliwość „wyszumienia się” kreatywnie. Na przeciw ich potrzebom wyszedł producent systemu Lensbaby – obiektywów pozwalających na prawie nieograniczoną zabawę konwencją „niedoskonałych” zdjęć. Produkty Lensbaby dają obrazy pełne zniekształceń, którym bliżej jest do raczej do lomografii niż obrazów rysowanych przez obiektywy z „górnej półki”.

System Lensbaby pozwala na odchylenie o pewien kąt płaszczyzny ostrości od płaszczyzny matrycy lub filmu. Zasada działania jest podobna do tej znanej z obiektywów typu Tilt/Shift, jednak efekty różnią się. W systemie Lensbaby fotograf kontroluje tak zwany sweet spot – owalną przestrzeń w kadrze, która pozostaje ostra, natomiast boki kadru, otaczające sweet spot" są rozmyte. Przy obiektywach Tilt/Shift oraz w konstrukcjach wielkoformatowych i niektórych aparatach średniego formatu fotograf ma możliwość o wiele bardziej zaawansowanej kontroli nad płaszczyzną ostrości. Przy pomocy operacji tilt ("pochylenie") możliwy jest obrót płaszczyzny ostrości, a dzięki operacji shift ("przesunięcie") zmiana punktu będącego środkiem perspektywy na zdjęciu. Za pomocą obiektywów Tilt /Shift można też uzyskać "efekt makiety", polegający na takim obróceniu płaszczyzny ostrości, aby zminimalizować głębię ostrości i skupić ją na pojedynczym obiekcie w środku kadru.

Lensbaby składa się z ruchomej tulei mocowanej do korpusu aparatu poprzez bagnet (dostępne są mocowania do większości popularnych systemów jak Canon, Nikon czy Sony), obiektywu mocowanego w tulei, krążków przesłon mocowanych w obiektywie oraz filtrów i konwerterów. Na rynku jest kilka wersji Lensbaby, różniących się od siebie konstrukcją i sposobem połączenia stałej i ruchomej części obiektywu - Muse ma elastyczne mocowanie harmonijkowe, Composer przegub kulowy, a Control Freak elastyczne mocowanie i trzy śruby regulujące odchylenie płaszczyzny ostrości. Obiektywy systemu Lensbaby (poza fish eye) mają ogniskową 50mm i występują w kilku wariantach: double glass, single glass, plastic, pinhole / zone plate, soft focus, fisheye – każdy z nich pozwala uzyskać inne efekty i jakość obrazu. W systemie znajdziemy też wymienne przysłony o wartości od 2.8 do 22, przysłony "efektowe" z otworkiem w kształcie serca, gwiazdy i krążki do samodzielnego wycięcia pożądanego kształtu otworu przysłony. Dostępne są również konwertery makro, tele, oraz szerokokątne, a producent stale wzbogaca system o nowe elementy.

Lensbaby Composer, double glass, bez przysłony.

Lensbaby Composer, double glass, f/2.8.

Lensbaby Composer, double glass, f/5.6.

Efekt, jaki uzyskamy na zdjęciu zależy od kombinacji elementów systemu i kąta odchylenia ruchomej części obiektywu. Obiektyw double glass, z powłokami antyrefleksyjnymi daje ostre zdjęcia, minimalizuje niechciane odbicia i aberracje. Obiektyw single glass, pozbawiony powłok antyrelfeksyjnych rysuje obraz podobnie do wczesnych obiektywów używanych na początku istnienia fotografii. Podobne efekty daje plastic, również pozbawiony powłok, z plastikową soczewką, nazywany przez producenta "obiektywem o najbardziej miękkim rysunku". Konstrukcja pinhole / zone plate to kombinacja obiektywu do fotografii otworkowej (f/177) i obiektywu "efektowego"(f/19) dającego zdjęcia z miękką, podobna do mgły poświatą; prosty mechanizm umożliwia szybkie "przełączenie" miedzy tymi efektami. Soft focus wyposażony jest w komplet przysłon, specjalnie zaprojektowanych do nadania zdjęciom "miękkości" (główny otwór po środku przysłony otoczony jest kilkoma mniejszymi). Fish eye, szklany obiektyw o jasności f/4, ogniskowej 12 mm i kącie widzenia 160° pozwala na uzyskanie charakterystycznego dla wszystkich "fiszów" zniekształcenia. Wyposażony jest w krążki przysłon o wartości od 5.6 do 22 (obiektyw fish eye jest kompatybilny z tuleją mocującą Composer, wymaga adaptera przy Muse, nie da się go używać z Control Freak).

Lensbaby Composer, double glass, f/22.

Lensbaby Composer, double glass, przysłona “gwiazda".

Lensbaby Composer, double glass, przysłona “serce".

Lensbaby Composer, plastic, bez przysłony.

Lensbaby Composer, plastic, f/4.

Lensbaby str. 1

Lensbaby str. 2

Lensbaby Composer, plastic, f/16.

Lensbaby Composer, zone plate.

Lensbaby Composer, pinhole. Zdjęcie zrobione aparatem Canon Eos 5D mark II,
czas 30 s, ISO 2500, przy świetle sztucznym.

Również wybrana przysłona ma duży wpływ na wygląd zdjęcia – im wartość przysłony niższa, tym obszar "sweet spot" mniejszy, a otaczające go zniekształcenia bardziej widoczne. Można też zrezygnować z przysłony – wtedy jasność większości obiektywów z systemu to f/1. Ciekawe efekty rozmycia dają przysłony wycięte w gwiazdę i serce (lub dowolny kształt stworzony przez fotografa) – lubiany przez wielu fotografów bokeh układa się w kształt otworu przysłony.

Aby nauczyć się fotografować obiektywami Lensbaby trzeba trochę cierpliwości, aby dokładnie je poznać i zorientować się jak najlepiej wykorzystać ich możliwości. Najlepiej korzystać z trybu manualnego lub priorytetu czasu, które dają kontrolę nad czasem naświetlania zdjęcia. Lensbaby to obiektywy całkowicie manualne, a ich konstrukcja uniemożliwia przekazanie do korpusu aparatu informacji nawet o wartości użytej przysłony. Aparat może w niektórych warunkach mylić się jeśli pozwolimy jego automatyce dobierać czas ekspozycji. Wtedy, podobnie jak przy korzystaniu z obiektywów systemu M42, zdjęcia mogą być mocno prześwietlone, zwłaszcza podczas fotografowania z niską wartością przysłony w słoneczny dzień. Dlatego aby uniknąć przykrych niespodzianek dobrze na bieżąco kontrolować jakość zdjęć na wyświetlaczu aparatu i ustawiać parametry ekspozycji tak, by fotografie były prawidłowo naświetlone. Pomocny bywa też podgląd na żywo, ale nie każdy aparat jest wyposażony w to udogodnienie. Wyjściem z sytuacji może być stosowanie bracketingu lub wykonywanie kilku takich samych ujęć przy różnych, ustawianych ręcznie, czasach naświetlania. Gdy opanujemy kwestię poprawnej ekspozycji zdjęć reszta jest już względnie łatwa. Kadrujemy, ostrzymy, a następnie odchylamy ruchomą część obiektywu w taki sposób, by sweet spot znalazł się dokładnie w tym miejscu, które ma być ostrą częścią zdjęcia. Czasem trzeba dodatkowo skorygować ostrość. Nie jest to szczególnie trudne, ale zadanie można sobie dodatkowo uprościć posługując się podglądem na żywo lub montując matówkę do manualnego ostrzenia.

Lensbaby Composer, double glass, f/2.8.

Lensbaby Composer, double glass, f/5.6. Obraz złożony z kilku ekspozycji.

Wyginając obiektyw zapięty od aparatu pełnoklatkowej matrycy trzeba zwrócić uwagę na to, czy krawędź obiektywu nie wchodzi w pole widzenia (zdarza się to przy maksymalnym odgięciu). Ponieważ obiektywy Lensbaby nie są wyposażone w osłony przeciwsłoneczne, trzeba zwracać uwagę na jakość zdjęć robionych "pod słońce" a w razie potrzeby osłonic obiektyw ręka czy kartka papieru.

Lensbaby Composer, double glass, f/5.6. Obraz złożony z kilku ekspozycji.

Lensbaby to znakomite narzędzie dla kreatywnego fotografa. Możliwości jego zastosowania są niemal nieograniczone i zależą przede wszystkim od naszej pomysłowości.

Anna Góra
www.ckfoto.pl