Adobe Lightroom: Ekspozycja, korekty świateł i cieni

Podstawowe narzędzia kontroli ekspozycji w Lightroom

W celu uproszczenia procesu zasadniczej korekty ekspozycji (która w przypadku wielu zdjęć jest jednocześnie ostateczną – na tyle skuteczne są to narzędzia), ograniczono cały proces do manipulacji pięcioma suwakami. Pierwszy z nich to Exposure, który działa dokładnie tak, jak wskazuje jego nazwa: koryguje stopień naświetlenia zdjęcia analogicznie do narzędzia kompensacji ekspozycji w aparacie. Jest w tym celu wyskalowany w stopniach EV i działa w zakresie od -5 do +5 z dokładnością do jednej setnej stopnia.

Nawet podstawowe narzędzia do kontroli ekspozycji pozwalają wydobyć z niezbyt dobrze naświetlonego zdjęcia zupełnie nową jakość. Bardzo pomaga w tym zapisywanie zdjęć w formacie RAW, który odznacza się większymi możliwościami w zakresie zapisu subtelnych przejść tonalnych oraz scen o większej dynamice tonalnej – szczególnie w obszarach jasnych.

Kolejne dwa suwaki to Highlights i Shadows odpowiadające kolejno za kontrolę jasnych i ciemnych partii obrazu. Skuteczność ich (a szczególnie suwaka Highlights, pozwalającego bardzo skutecznie odzyskać detale nawet z przepalonych fragmentów sceny) jest naprawdę imponująca. Z kolei Whites i Blacks są tym, na co wskazuje nazwa: narzędziami odpowiedzialnymi za sposób odwzorowania czerni i bieli. Wszystkie te cztery suwaki mają charakter typowo korekcyjny i są stosownie do tego wyskalowane od -100 do +100.

Czytasz fragment e-kursu   Adobe Lightroom -    kurs rozszerzony     zobacz szczegóły >>>

Oprócz manipulowania suwakami twórcy opracowali jeszcze jeden sposób regulowania parametrów kontroli ekspozycji: za pomocą histogramu. Choć na pierwszy rzut oka tego nie widać, wykres ten podzielony jest na pięć części odpowiadających pięciu opisanym powyżej suwakom. Przeniesienie wskaźnika myszki nad dany fragment histogramu powoduje jego podświetlenie, pokazanie poniżej opisu wraz z wartością liczbową oraz zaznaczenie odpowiedniego suwaka na zakładce Basic. Wówczas wystarczy już tylko kliknąć i przesuwać myszką w lewo i w prawo, trzymając wciśnięty przycisk myszki. Efekt będzie taki sam, jak bezpośrednie manipulowanie suwakiem.

A skoro już jesteśmy przy histogramie, to koniecznie należy też koniecznie wspomnieć o dwóch przyciskach znajdujących się w górnych narożnikach pola wykresu: lewym i prawym. Ich uaktywnienie (potwierdzone pojawieniem się białej ramki) powoduje wyróżnienie na głównym oknie podglądu tzw. obszarów odciętych (Clipping), czyli miejsc skrajnie niedoświetlonych (kolor niebieski) i przepalonych (kolor czerwony).

Nie zawsze prześwietlenia obrazu są czymś złym. Przykładowo, w fotografii krajobrazowej z widoczną tarczą słoneczną, samo słońce zawsze powinno być przepalone, podobnie jak jego odbicia np. w wodzie – dążenie do takiego ustawiania ekspozycji, aby nie było, prowadzi do mało naturalnych efektów. Istotne jest natomiast kontrolowanie, aby prześwietlone było to, co trzeba i nic więcej. Przyciski Shadow i Highlight Clipping pomagają nam nie popełnić błędów przy obróbce zdjęć o dużej rozpiętości tonalnej oraz wykonywanych w trudnych warunkach oświetleniowych.

Zalecana kolejność dokonywania korekty ekspozycji zdjęć w Lightroom

Choć jak podkreślaliśmy to wielokrotnie, kolejność dokonywania czynności korekcyjnych w Lightroomie nie ma żadnego znaczenia dla ostatecznego wyglądu zdjęć, to twórcy programu opracowali też pewną proponowaną przez siebie kolejność wykonywania działań, zgodnie z którą uszeregowali dostępne na prawym panelu narzędzia. Postępowanie zgodnie z tą kolejnością pomaga optymalnie wykorzystać funkcje programu, dlatego warto choć w części jej przestrzegać.

Narzędzia kontroli ekspozycji są tego dobrym przykładem, który postaramy się Wam tutaj przybliżyć. Sami natomiast ocenicie na drodze praktycznych prób, czy podzielacie naszą opinię w tej sprawie. Po pierwsze i najważniejsze, główny obszar zmian powinien być przeprowadzony za pomocą suwaków Exposure oraz Contrast (patrz: następny rozdział), ponieważ one wpływają na ekspozycję całego zdjęcia. Jeżeli za ich pomocą jesteśmy w stanie uzyskać optymalny wygląd tonów jasnych, ciemnych i średnich obrazu, to znakomicie – pozostałych czterech suwaków nie będziemy modyfikować. Jeżeli jednak nie, to ustawmy taką wartość Exposure, aby poprawnie odwzorowane zostały na zdjęciu obszary półtonów i podejmijmy dalsze kroki.

Choć za pomocą suwaków Highlights i Shadows można dość skutecznie modyfikować ekspozycję zdjęcia, to jednak znacznie skuteczniej robi się to narzędziem Exposure. Po te pierwsze należy sięgać później, kiedy pojawia się konieczność skorygowania partii obrazu o określonej tonalności.

Następnym etapem są suwaki Highlights i Shadows. Używamy ich, jeżeli uznamy jasne i/lub ciemne partie zdjęcia za nie wyglądające tak, jak powinny. Lekko prześwietlone lub niedoświetlone? A może przeciwnie? Operując tymi dwoma narzędziami regulujemy widoczność detali w tych obszarach oraz to, jak wyglądają, a także – pośrednio – decydujemy o kontraście i ogólnym klimacie zdjęcia. Pamiętajmy też, że w pewnych rodzajach fotografii, na przykład portrecie w wysokim kluczu oświetleniowym, czy zdjęciu krajobrazowym wykonanym w nie do końca sprzyjającej porze dnia prawie na pewno nie uciekniemy od tego typu korekt.

I wreszcie suwaki Whites oraz Blacks. Tu sytuacja jest dosyć prosta: używamy ich wtedy i tylko wtedy, gdy wygląd odpowiednio białych i/lub czarnych obszarów nam nie odpowiada. Uważajmy jednak, bo złe użycie tych narzędzi potrafi bardzo łatwo popsuć zdjęcie. Przykładowo: White ustawiony na wartości ujemne nie uratuje mocno prześwietlonego nieba na zdjęciu krajobrazowym, a jedynie zamieni białe plamy na zupełnie nierealistyczne szare plamy. Za to używany z wyczuciem i wsparty innymi narzędziami może np. pomóc uwydatnić misterne białe hafty na śnieżnobiałej sukni panny młodej (koszmar każdego fotografa ślubnego).

Praktyczny przykład korekty ekspozycji całego zdjęcia i jego określonych obszarów tonalnych

W praktyce fotografa krajobrazowego specjalizującego się w pejzażach górskich narzędzia do korygowania ekspozycji zdjęć są często jedynymi, z jakich korzysta podczas obróbki swoich zdjęć. W fotografii górskiej tzw. złote godziny, czyli pory dnia oferujące optymalne oświetlenie często nie są dostępne – szczególnie jeżeli wykonuje się zdjęcia głębokich dolin otoczonych zewsząd górami. W ich przypadku statyw rozstawia się na ogół wtedy, gdy słońce jest już wyżej na niebie, ponieważ taka jest konieczność.

Czytasz fragment e-kursu   Adobe Lightroom -    kurs rozszerzony     zobacz szczegóły >>>

A w tego typu warunkach fotografowanie nie należy do rzeczy łatwych. Dość wysoko wiszące na niebie słońce daje już mocno kontrastowe światło. Mimo bardzo precyzyjnego ustawiania ekspozycji i z powodu wykorzystywania techniki pomiaru "na granicy prześwietlenia". Zdjęcia w wersji surowej najczęściej są o wiele za jasne. Pierwszą czynnością, jaką wykonuje fotograf jest więc cyfrowe skorygowanie ekspozycji w taki sposób, aby na zdjęciu poprawnie odwzorowane były obszary półtonów. Następnie przychodzi kolej na obszary świateł i cieni, które po takiej operacji trzeba odzyskać – nie stanowi to większego problemu, ponieważ dzięki zastosowania techniki pomiaru światła określanej potocznie przez pejzażystów mianem "histogram do prawej" i wykorzystaniu zalet formatu RAW wszystkie dane o obrazie są. W takiej sytuacji rozjaśnienie obszarów cieni suwakiem Shadows nie powoduje też widocznego wzrostu szumów z uwagi na to, że pierwotnie zarejestrowane zostały one dość jasno (cyfrowe przyciemnienie obrazu suwakiem Exposure, a następnie ponowne rozjaśnienie partii ciemnych suwakiem Shadows nie degraduje obrazu – jest to jedna z wielu zalet niedestrukcyjnych technik obróbki obrazu).

Ostatnim etapem korygowania ekspozycji zdjęć jest odpowiednie zbalansowanie obszarów jasnych (głównie nieba) i ciemnych (zacienionych obszarów terenu) oraz dopasowanie intensywności bieli i czerni. Pozwala to uzyskać na zdjęciach odpowiedni kontrast. Przy czym "odpowiedni" nie zawsze oznacza maksymalny dostępny. Istnieje wiele sytuacji, w których dla uzyskania pożądanego efektu kontrast należy osłabić – np. przy fotografowaniu scenerii mglistych.

Czytasz fragment e-kursu   Adobe Lightroom -    kurs rozszerzony     zobacz szczegóły >>>